Lesfiche kruip eens in een schilderij

Als instap voor deze les gebruiken we de videoclip van Gotye, Somebody That I Used to Know. In deze clip zie je ook een vorm van abstracte kunst. De personages in de clip verliezen zichzelf helemaal in het schilderij. En dat is net wat Kandinsky ook deed. Zichzelf helemaal verliezen of geven aan zijn schilderij. Daarop werken met de kinderen in deze les. Ze gaan hun lichaam en hun geest gebruiken om een schilderij te maken. De kinderen zien het schilderij van Kandinsky nog niet. 

Leerjaar: 2e graad

Beginsituatie

Deze les kadert in een project over de kunstenaar Wassily Kandinsky.

De leerlingen hebben een introductieles gehad over Kandinsky: de juf heeft het boek 'Meneer Kandinsky was een schilder' van Daan Remmerts De Vries voorgesteld aan de kinderen.

De leerlingen weten dat Kandinsky een kunstenaar is die zijn ziel in zijn schilderijen legt.

Leerplandoelen

11. De kinderen kunnen het beeldaspect lijn ervaren en toepassen. Dat houdt in:
     11. 4 Verschillende vormen van lijnen toepassen in tekenwerk
     11.7 De gevoelswaarde van een lijn in het werk van kunstenaars aangeven

13. Het beeldaspect kleur ervaren en toepassen. Dat houdt in:
     13.4 Beseffen dat je een nieuwe kleur kunt maken door twee of meer kleuren te mengen.
     13.8 Verschillende tinten van een kleur maken door mengen.
     13.13 Illustreren dat kleuren persoonlijke gevoelens kunnen oproepen.

Lesdoelen

  • De leerlingen ervaren dat ze ook zelf hun gevoelens kunnen leggen/uiten in kunst.
  • De leerlingen kunnen samenwerken om een kunstwerk te maken
  • De kinderen kunnen kleuren associëren met emoties (en het gevoel dat die kleur geeft benoemen)
  • De kinderen kunnen lijnen herkennen in het lichaam en ze tekenen
  • De kinderen kunnen verschillende effecten creëren door lijnen te tekenen (zoals beweging)

Concept van de sessie:
AAN: lijnen & kleuren
MET: houtskool & waterverf
ROND: in je eigen werk kruipen

Materiaal:
1 groot vel behangpapier
Houtskool
Waterverf
Verfborstels
Kleurenpaletten

Indeling:
Er ligt een groot stuk behangpapier in het midden van de klas (ongeveer 2,5m lang). Op die manier heeft iedereen zijn eigen plekje, maar wordt het toch één kunstwerk.

Om naar het filmpje te kijken, staat de beamer klaar.

Fase 1: Instap

De juf toont de clip van Gotye: Somebody That I Used to Know.

In deze clip zie je een vorm van abstracte kunst. De personages in de clip verliezen zichzelf helemaal in het schilderij. Naarmate de muziek intenser wordt, tekent het schilderij zich meer en meer af op de personages.

En dat is net wat Kandinsky ook deed. Zichzelf helemaal verliezen of geven aan zijn schilderij.

We bespreken samen de videoclip:

"Wat heb je gezien?"

"Klopt helemaal. Was hij van het begin al helemaal geverfd? Hoe zou dat komen? Wanneer kwam er meer verf op zijn lichaam?"

"Als je goed naar de muziek luistert, merk je dat hij meer en meer verdwijnt in het schilderij op de momenten wanneer hij heel luid zingt. Wat zou dat betekenen als hij luider of intenser zingt?"

"Ja, heel goed opgemerkt! De zanger in de video gaat helemaal op in het schilderij omdat hij veel emoties toont. Dat is iets wat heel veel kunstenaars ook doen met hun kunst. Vaak kan je door te kijken naar een schilderij, weten wat de schilder voelde. Of misschien voel je zelf iets helemaal anders wanneer je naar een schilderij kijkt. Hebben jullie dat ook al eens gehad? Dat je iets voelde wanneer je naar iets keek? Je werd blij of net verdrietig door naar kunst te kijken? Vertel!

"Welke elementen in een schilderij kunnen zo'n gevoelens opwekken? Wat zie je allemaal op een schilderij? Hoe ziet een schilderij eruit?"

"En het schilderij in de videoclip. Wat zag je daarop?"

'Klopt! Stonden er mensen op of gebouwen?"

"Op het schilderij zelf stonden inderdaad weinig echte dingen. Enkel lijnen en veel kleuren. Je weet eigenlijk niet helemaal wat de schilder getekend heeft. Zoiets noemen we abstracte kunst. Hebben jullie daar al eens van gehoord?"

"Abstracte kunst gaat vooral over het overbrengen van gevoelens en over je helemaal verliezen in je kunstwerk. Dat doet de zanger in de videoclip ook. Hij gaat helemaal verloren in het kunstwerk achter hem. Hij kruipt als het ware helemaal in het schilderij."

"Kan je gevoelens schilderen, denk je?"

Deze vraag komt op het einde van de les terug.

"Zullen we proberen om zelf eens in een schilderij te kruipen?"

De kinderen gaan hun lichaam en hun geest gebruiken om een schilderij te maken. De kinderen zien het schilderij van Kandinsky nog niet.

FASE 2: Experimenteren met lijnen

We starten met de lijnen van het schilderij. De leerlingen gaan de lijnen tekenen die je kan maken met je lichaam. Op die manier breng je je lichaam over op papier.

De juf doet eerst voor. Ze neemt een houding aan en laat enkele leerlingen komen aanduiden waar ze overal lijnen zien (de lijnen van haar handen, haar benen, haar hele lichaam ...). Ze doet dit enkele keren in verschillende houdingen zodat de kinderen straks niet bang zijn om zelf te bewegen. Ze maak ook een cirkel met haar armen, zoals op de schilderijen van Kandinsky.

Dan mogen ze elkaars lijnen tekenen met houtskool. Voor ze tekenen, mogen ze oefenen om lijnen te maken met hun lichaam: maak je heel groot, maak je heel breed, probeer een lijn te maken van je rechtervoet naar je linkerarm, probeer een cirkel te maken met je armen ... Hebben ze dit onder de knie, dan mogen ze een positie kiezen die hun partner mag tekenen.

Op deze manier krijgen we bijna alleen maar lange, rechte lijnen. Om kronkellijnen te bekomen, vraagt de juf hen of we ook bewegende lijnen zouden kunnen tekenen. De juf doet weer voor. Eerst een gemakkelijke (vb. traag fladderen als een vogel in een vloeiende beweging). De kinderen mogen dit tekenen. We bespreken enkele van de lijnen die getekend werden. Daarna mogen de leerlingen weer de lijnen van elkaars bewegingen tekenen.

Ze mogen alle lijnen, ook oefenlijnen tekenen op het papier dat midden in de klas ligt. Ook oefenlijnen kunnen mooi en bruikbaar zijn.

FASE 3 : Experimenteren met kleuren

3.1 Maak je eigen kleur

Er staan nu al heel wat lijnen op ons 'canvas'. Op dit moment neem de juf het schilderij van Kandinsky 'geel rood blauw'. Ze houdt een klein vertelmoment: Dat Kandinsky ook zichzelf in zijn werken toonde, maar niet zijn lichaam, wel zijn geest.

"Hoe zien we dat, dat hij zijn gevoelens toont?"

"Kandinsky hield erg veel van muziek, omdat muziek ook veel gevoelens oproept."

We bespreken enkele kleuren. Welk gevoel krijg je bijvoorbeeld bij de kleur blauw? Waaraan denk je als je iets blauw ziet? Waar zie je veel blauw?

"Hebben jullie al eens kleuren gemengd? Welke kleuren kan je mengen? Je kan ook meer water bij je verf doen om ze lichter te maken. "

"Jullie mogen nu zelf eens wat kleuren mengen. Probeer een kleur te maken die jezelf echt mooi vindt. Een kleur die je een bepaald gevoel geeft.. Dat mag een leuk gevoel zijn, maar misschien ook droevig of verliefd. De kleuren moeten een reflectie zijn van je gevoel: ben je vrolijk, kies dan een lichte kleur. Ben je verliefd, neem dan rood. Voel je je vandaag wat sip, kies dan iets donkerder zoals blauw of bruin. Als je een leuke kleur gevonden hebt, mag je ze op je blaadje verven. Je mag 2 kleuren maken. Elke kleur geeft je een ander gevoel. "

De juf deelt blaadjes uit waarop de kinderen hun kleur kunnen schilderen.

3.2 Zet je gevoel op papier

"Heeft iedereen zijn eigen kleur gevonden? Dan mag je je gevoel, je kleur schilderen op ons kunstwerk. Je hoeft geen echte tekening te maken met je kleur. Je mag een vlek tekenen, maar ook een lijn of misschien een bolletje. Dat kies je helemaal zelf."

"Je mag inkleuren met een verfborstel, maar hier liggen ook kranten, watjes en sponsjes. Welk effect zou je krijgen? Probeer maar eens uit."

De juf toont enkele technieken:

  • Je kan een krant opfrommelen en in je kleur doppen. Dan kan je de kleur uitvegen op je schilderij, maar je kan ook deppen.
  • Je kan je zwarte lijnen inkleuren, maar je kan er ook rond verven.
  • Je kan je kleur achteraf accentueren door er opnieuw met zwart rond te gaan.

Tijdens het inkleuren zet de juf muziek op voor inspiratie.

De leerlingen hoeven hun naam niet bij hun werkjes te schrijven.

3.3 Geef je kleur een naam

De juf hangt het schilderij op in de klas en bespreekt de kleuren samen met de kinderen. Ze geven een leuke naam aan hun kleur.

"Hé kijk, da's een mooie kleur! Die geeft me en heel vrolijk gevoel. Alsof ik op het strand lig te zonnebaden in de zomervakantie. Hoe zou ik deze kleur kunnen noemen?"

"Wat dacht je van 'zomerzonstrandgeel'?"

"En van wie is deze kleur? Kan je een naam bedenken voor je kleur?"

"Jullie mogen jullie eigen kleuren nu ook een naam geven? Neem je blaadje waarop je daarnet je kleur hebt gezet en probeer een leuke naam te bedenken. Let wel op! Zorg dat de naam van je kleur ook je gevoel weergeeft. Bij zomerzonstrandgeel voel je het zand al tussen je tenen en je hoort de golven."

De kinderen nemen hun blaadje met de twee kleuren en benoemen hun kleur. Lukt het niet, dan mogen ze hulp vragen aan hun gebuur.

FASE 4 : Opruimen en reflecteren

We hangen het schilderij op in de klas en bespreken wat we mooi vinden: bepaalde lijnen of kleurencombinaties.

Zie je figuren, lijnen of kleuren die je een bepaald gevoel geven? Zie je een gelijkenis met het schilderij van Kandinsky?

Wil je graag ook eens je eigen Kandinsky maken? Dat zullen we zeker eens doen!

In volgende lessen binnen het project kan de juf experimenteren met het uiten van de gevoelens van de kinderen door ze zelf een eigen versie van dit schilderij te laten maken. Telkens op een ander moment van de dag of op een ander soort muziek, met een andere lichtinval, in duo's of alleen, na het bekijken van een leuk of een droevig filmpje ... De schilderijen kunnen dan telkens besproken worden. Waarom gebruikte je die lijnen of die kleuren? Welk gevoel had je toen je dit maakte? Hebben de anderen ook dat gevoel als ze kijken naar het kunstwerk? Op die manier leren de kinderen abstracte kunst interpreteren.

Bronnen

Zique et Nano (2007). Spelen met kleuren. Brussel: Casterman

Pinterest: Je lichaam gebruiken in kunst, geraadpleegd op 15 mei 2016 via
https://www.pinterest.com/pin/518054763364395988/

Clip Gotye: Youtube, geraadpleegd op 15 mei 2016 via
https://www.youtube.com/watch?v=8UVNT4wvIGY

Zeppelin:
Crul,K.(2015).Zeppelin, Didactiek voor muzische vorming.Kalmthout:Pelckmans

Cursus MUVO 2:
De Backer, J. Crul, K.(2007). Leergebied muzische vorming Muzische vorming 2. KHM

Cursus hoofdstuk 2:
De Mesmaeker, S.(z.d.). Het Muzisch project 2014. KHM

©2016 Ine Vanhove & Klaartje Maes
Mogelijk gemaakt door Webnode
Maak een gratis website. Deze website werd gemaakt met Webnode. Maak jouw eigen website vandaag nog gratis! Begin